Ձկների հիվանդություն

1- Օթորդիսման (Թիամինի պակսություն)

2- Կապույտ փայլուն ձուկ

3- Լիպոյիդոզ

4- Հեպատոմա

5- Բոտուլիզմ

6- Ռաշիտիզմ

Օթորդիսման
Հիվանդությունը պայմանավորված է վիտամին B1- ի (տիամինի) անբավարարությամբ կամ թիամինազ ֆերմենտի առկայությամբ, որն էլ կանխում է վիտամինի ընկալումը ստամոքսի մեջ: Ձուկը կորցնում է իր հավասարակշրությունը, անշարժ մնում է ավազանի հատակին ու դրան գրգռման դեպքում, պտտվում է իր հորիզոնական առանցքի վրա: Հարկ է նշել, որ տիամինազը առկա է այնպիսի ձկների մարմնում, ինչպիսին է կիլկա ձուկը, որը ոչնչացվում է ջերմության ինդուկցիայի ժամանակ:

Կապույտ փայլուն ձուկ
Ձկների կամ բիոտինի անբավարարություն հիվանդությունը, որի շժամանակ կապտագույն լորձային թաղանթ է առաջանում ու կարող է ծածկել ձկան մարմնի մեծ մասը։  Հիվանդության զարգացման ընթացքում թաղանթը անհետանում է և ձկների մարմինը բիծերով լցված տեսք է ստանում:

Լիպոյիդոզ
Լիպիդոզը կամ լյարդի ճարպի դեգեներացիան, ինչը պայմանավորված է ածխաջրերով կամ ճարպով լի սննդակարգ, հատկապես ցուրտ սեզոնում և, հետևաբար, դիետայի անհավասարակշռությունը այս վիճակի հիմնական պատճառն է: Նաև, ռետինոլի, քոլինի և բիոտինի պակասը սննդակարգի մեջ նույնպես կարող է հանգեցնել այս խնդիրին: Այն հնարավոր է բուժել` փոխելով դիետան և ավելացնելով վիտամին E և ավելացնել ձկների ակտիվությունը:

Ախտանիշներ՝ Մաշկի մգություն, էկզոֆթալիա, ձկները մշտապես մնում են ջրի մակերևույթում: Տեսանելի այտուցված և գունատ լյարդ: Խռիկների վերածումը մուք կարմիր գույնից դեպի գունատ վիճակ։

Հեպատոմա (Աֆլատոկսիկոզ)
Լյարդի խոշոր ուռուցքներ, մանավանդ ծիածանի իշխանի լյարդում, սովորաբար նշանակում են աֆլատոքսինի թունավորում, որը առաջանում է մի քանի ամիս անց հետո իշխանի սնուցումը նույնիսկ փոքր քանակությամբ բորբոսված յուղաին սերմերով։ Ախտանիշներ՝ Որովայնի այտուցվածություն, արյան կարմիր բջիջների քանակի նվազման հետևանքով առաջացած անեմիա, արյան սպիտակուցի մակարդակը նորմայից ցածր է, իսկ լյարդը ցույց է տալիս մեղմ արյունահոսության առկայությունը: Զգուշորեն հավասարակշռել սնունդը և ապահովել այն առողջ և որակյալ աղբյուրներից:

Բոտուլիզմ
Այս հիվանդության պատճառը տոքսիններն են, որոնք արտադրվում են CLOSTRIDIUM BOTULINUM մանրէի միջոցով:

Այս մանրէն գտնվում է սպորների տեսքով հողում, տիղմում և հողի ջրավազանում աճեցված իշխանի աղքի մեջ, որը կարող է սկսվել բողբոջել բավարար ջերմության և թթվածնի պակասի պայմաններում, կամ երբ ջրի մեջ մնացել են սատկած ձկներ, այնուհետև սկսել արտադրել մահացու բոտուլոնիումի տոքսինը:

Կանխարգելում՝ Խուսափել մնացած սննդի և սատկած ձկների սպառումից և հնարավորինս շուտ հավաքել ջրավազաններում սատկած ձկներին և վերացնել վարակված ձկները:

Ռախիտ
Ոսկրի  փափկեվցում կամ ողնաշարի շեղում, որը նույնպես ուղորդվում է խռիկների կափարի կրճատման հետ, կարող է պայմանավորված լինել ձկան սննդակարգում ֆոսֆորի և կալցիումի անհավասարակշռված քանակությամբ, ինչպես նաև հորմոնալ (մարսողական) – մակաբուծային վարակ (Ictiosporidium-Myxosoma) – մանրէաբանական վարակ (տուբերկուլյոզ) և կամ ժառանգություն (աննորմալություններ):

Ուղղահայաց ողնաշարի փոփոխություններ`լորդոզ

Հորիզոնական ողնաշարի փոփոխություններ՝ սկոլիոզ

 

Ախտանիշներ՝

* Ձկները քիչ են լողում, հետո կանգ առնում:

* Ձկները հրաժարվում են սնունդից:

* Ձկների լողաթիակները պառկած վիճակում են

* Խռիկներում մեծ ծավալով լորձ է արտադրվում

* Արյունահոսություն մաշկի տարբեր մասերում

* Ձկները թաքցնվում են ջրավազանում առկա առարկաների հետևում:

* Ձուկը անընդհատ մնում է ջրան մակերեսում և օդ է կուլ տալիս:

* Այն մուգ մոխրագույն է դառնում սատկելուց առաջ:

Կյանքի երեք կենսաբանական փուլերը (Իկտիոֆտիրիուս)՝

Մաշկի փուլը, իսկական մակաբուծության փուլը

Հանգստանալու փուլ, կիստաորման փուլ

Ծաղկման փուլ

Հեգզամիտիազիս կամ Էկտոմիտիազիս
Հիվանդությունը առաջանում է երիտասարդ իշխանի, մանավանդ նորելուկ ձկնիկների մոտ: Սույն վարակի մակաբույծն է Հեգզամիտա տրուտե կամ Հեգզամիտա սալմոնիսը, որը հայտնվում է ձկան աղիքում։ Ախտանիշներ՝ Ձկան լողալը տարորինակ տեսք ունի, անախորժակ։ Նեկրոպսի զննման արդյունքում, աղիքի մի մասը ստամոքսից անմիջապես հետո, պարունակում է վառ դեղին հեղուկ:
Բուժում՝ Դեղամիջոցներ, ինչպիսիք են ամիտրիլը, դիմետրիդազոլը կամ ֆլագելան օգտագործել սննդի հետ:

Դակտիլոժիրուս
Դրա չափը հասնում է մոտ 1 մմ՝ մոտավորապես սպիտակագույն, արտադրում է եռանկյուն ձվեր: Հանդիսանում է ազատ ջրերի  ձկների խռիկների մակաբույծը, անմիջականորեն փոխանցվում է ձկից ձուկ: Այս մակաբույծը իր ժանիկներով և ծծողներով ոչնչացնում է ձկան խռիկների հյուսվածքները:

Արգուլուս կամ ձկան ոջիլ
Ձկների ոջիլները փոքրիկ կարծրամաշկ միջատներ են, որոնքն ունեն լայն, կլոր, կիսաթափանցիկ մարմին ՝ գունատ կանաչ գույնով և 4 զույգ լողալու ոտքերո:
Ախտանշանները՝ Արգուլուսը կպչում է ձկների մարմնին՝ առաջացնելով քոր ձկների մոտ և ստիպելով դրանց քսել մարմնները առարկաների մակերեսներին: Այս մակաբույծի խայթոցը առաջացնում է երկրորդական վարակներ, ինչպիսիք են վարակիչ եդեմ և ձկների մեջ սապրոլիգենիա սնկային վարակ:

Դիպլոստոմիզիազիս կամ ձկան աջկի որդ
Դա առաջանում է դիպլոիդ մակաբույծի միջոցով: Մեծահասակների դիպլոիդ մակաբույծը հարթ և լայնեցված տեսք ունի:
Կյանքի ցիկլ՝  Հասուն մակաբույծը գտնվում է ձկնորս թռչունների աղիքի մեջ, որոնց առաջնային միջանկյալն վեկտորներն են հանդիսանում կիտրոնախոտի խխունջները, իսկ երկրորդ միջանկյալ վեկտորներն են հանդիսանում ձկների մեծ մասը, որոնք տեղավորվում են ձկների ոսպնյակի մեջ:
Ախտանիշներ՝ Սպիտակ բծեր (գլաուկոմա) բիբ-ի սև ֆոնի վրա

Միկսոբոլուս կամ պտոտակ հիվանդություն
Այս հիվանդության հեղինակն է Myxobulus cerebralis մակաբույծը: Մակաբույթի սերմերը մտնում են վեց ամսականից ցածր ձկան չզարգացած գանգային աճառում և ձկների մեջ առաջացնում են ուժեղ ռեակցիա, երբ գանգը դառնում է ոսկոր, կամ ձկների երկարությունը հասնում է 2-ից 5 սմ:
Ախտանիշներ՝  Վարակված ձոիկը պտտվում իր շուրջը, տեսանելի է նաև մեջկի, պոչի դեֆորմացում ու մուգությունը, ընդ որում ախտանիշները հայտ են գալիս 40 – 60 օրից:
Կանխարգելում՝ Ջրավազանների համար օգտվել մաքուր ջրեր ու օգտվել ախտահանիչներից ջրավազանների և բուծման պարագաների ախտահանման համար։

Լերնիոզ կամ Խարիսխ որդ
Այս մակաբույծը պատկանում է կարծրամաշկերի ընտանիքին: Այս մակաբույծի իգական սեռն է որ առաջացնում է վարակը, որն իր գլխի մասնիկներով կպչում է ձկան մաշկին և մկանների մեջ և տեղավորվում այնտեղ:
Վեկտորի մարմինը բորբոքվում է մակաբույծի գլխի պատճառով, իսկ մակաբույծները, որոնք կպչում են ձկան ծնոտին և բերանին, խանգարում են ձկներին սնվելուց, դարձնելով ձկներին ծայրահեղ թույլ:

Ժիրոդակտիլուս
Այս մակաբույծը պատկանում է լայն որդերի ընտանիքին և առանձնապես համարվում է մաշկի մակաբույծ․

Այն նաև կենդանի ձակ ե ծնում: Երբեմն վարակում է ձկան մաշկը և աչքերը:

Նրանք հաճախ կենտրոնանում են ձկան հետևի լողաթիակի և պոչի վրա:

• Սապրոլինոզ

Սապրոլինոզը տերմին է, որը հաճախ օգտագործվում է մաշկի և խռիկների սնկային վարակները նկարագրելու համար: Սույն սունկը իր գործունեության մեխանիզմով վնասում և քայքայում է ձկների մաշկը, դրա արդյունքում առաջանում է սպիտակ մանրաթելերի նման երևութ՝ հիֆեր, մաշկի և լողաթիակների վրա: Երբ ջրավազանի հատակը ծացկված է լինում տիղմով կամ ցեխով, հիֆերիի գույնը վերածվում է վերը նշված գույների:

• Կանխարգելում՝ Հաշվի առնելով սնկային հիվանդության որպես երգրորդական հիվանդություն, պետք է ձկների դիմադրողականությունը բարձրացնել դրա դեմ, ներառյալ պատշաճ սննդակարգի ապահովում և ձկների խտության կրճատում և ջրի որակի բարձրացում)