میگو
تولید میگوی پرورشی همانند سایر تولیدات و صنایع بخش کشاورزی از نقش پر اهمیتی در رونق اقتصاد و اشتغال زایی در نوارساحلی جنوب و شمال کشور برخوردار است بر این اساس تحقیقات مقدماتی در زمینه امکان سنجی تکثیر و پرورش میگو در ایران ازسال 1363 توسط مؤسسه تحقیقات علوم شیلاتی ایران در پژوهشکده میگوی کشور در بوشهر انجام گردید و به دنبال آن با سرمایه گذاری بخش دولتی و خصوصی این فعالیت در برخی از اراضی استان بوشهر و سواحل جنوبی کشور به صورت تجاری آغاز شد، تولید میگوی پرورشی از آن جهت که میتواند در تأمین امنیت غذایی، توسعه مناطق محروم ساحلی و ایجاد درآمد ارزی برای کشور مؤثر باشد از دهه 70 به بعد این صنعت در ایران روند رو به رشدی را تجربه کرده است. وجود 900 کیلومتر مرز آبی در شمال و 1800 کیلومتر در سواحل جنوبی و سواحل جزایر کشور از جمله مهمترین مزیت های ایران برای پرورش میگو و سایر آبزیان میباشد به طوری که در حال حاضر بیش از 200 هزار هکتار زمین مساعد برای تولید میگوی پرورشی درایران شناسایی شده است. میگو آبزی ارزشمندی است که از نظر مواد مغذی از ارزش صادراتی بالایی برخوردار است. طی چند سال اخیر کوشش های ارزشمندی به انجام رسیده است تا زمینه تحقیق یکی ازمهم ترین برنامه های توسعه زیر بخش شیلات یعنی تکثیر و پرورش میگوهای دریایی فراهم گردد. از مزیت های فعالیت وسرمایه گذاری دراین زمینه میتوان به تولید، اشتغال، ارزآوری، تأمین گوشت، توسعه و عمران، ایجاد کمربند امنیتی در نوار ساحلی و در کشور اشاره کرد.
آشنایی با خصوصیات میگو
میگوها بزرگ ترین گروه از رده سخت پوستان می باشند که سطح خارجی بدن آن ها از پوست کیتینی سخت پوشیده شده است طول بدن آنها 7 تا 15 سانتی متر بوده که از دو طرف بهم فشرده شده و از دو قسمت سرسینه که به هم چسبیده و متصل می باشند و قسمت شکمی و دم تشکیل شده است میگوها جانورانی خونسرد هستند که مجموعا فعالیت های فیزیولوژیکی آنها مطابقت با محیط آبزی دارد و در آبهای کم عمق دریاها بین 27 تا 180 متری و در خلیج فارس 15 تا 22 متری زندگی می کنند و به طور کلی میگوها جانورانی هستند که درخارج از آب کمتر از 64 دقیقه تلف میشوند، از نظر تغذیه همه چیز خوارند و بر حسب مراحل رشد از فیتوپلانکتون ها، جلبک ها، لارو نرم تنان و کرم های گرد تغذیه می کنند. میگوها دارای بیش از 300 گونه در سراسر جهان بوده که تقریبا 30 گونه آنها از نظر تجاری مهم می باشند. این گونه ها معمولا به خانواده پنه ئیده تعلق دارند از میگوهای خلیج فارس که از نظر اقتصادی اهمیت ویژه ای دارند میتوان به گونه های زیر اشاره کرد :
میگوی سفیدهندی penaeus indicus
میگوی موزی penaeus merguiensis
میگوی ببری سبز penaeus semisuleatus
میگوی سفیدیاسرتیز Metapenaeus offinis
میگوی سفید هندی
این میگو به رنگ زرد کم رنگ مایل به سفید وخال های آبی پراکنده، پاهای قرمز رنگ میباشد. میانگین طول ماده ها 12 تا 17 سانتی متر وزن 30 تا 35 گرم و نرها 11 تا 13 سانتی متر و وزن 25 تا30 گرم می باشد. بیشترین تراکم این گونه در شهرستان جاسک میباشد. درجه حرارت 22 تا 23 درجه سانتی گراد و شوری 15 تا 25 جزء در هزار برای پرورش این گونه مناسب می باشد.
این میگو به رنگ زرد کم رنگ مایل به سفید وخال های آبی پراکنده، پاهای قرمز رنگ میباشد. میانگین طول ماده ها 12 تا 17 سانتی متر وزن 30 تا 35 گرم و نرها 11 تا 13 سانتی متر و وزن 25 تا30 گرم می باشد. بیشترین تراکم این گونه در شهرستان جاسک میباشد. درجه حرارت 22 تا 23 درجه سانتی گراد و شوری 15 تا 25 جزء در هزار برای پرورش این گونه مناسب می باشد.
میگو موزی
رنگ بدن این گونه میگوها زرد مایل به صورتی و درمیگوهای پرورشی ازکرم تا خاکستری متغیر است بدن آنها یک رنگ و دارای خال های قرمزکوچک میباشد. طول بدن این گونه از 12.5 تا 15 سانتی متراست. درحوزه استان هرمزگان مهم ترین گونه صیادی محسوب میشود و یکی ازگران ترین و مهم ترین میگوهای خوراکی است میزان درجه حرارت 25 تا 32 درجه سانتی گراد و شوری 15 تا 32 جزء در هزار برای این گونه مناسب است.
رنگ بدن این گونه میگوها زرد مایل به صورتی و درمیگوهای پرورشی ازکرم تا خاکستری متغیر است بدن آنها یک رنگ و دارای خال های قرمزکوچک میباشد. طول بدن این گونه از 12.5 تا 15 سانتی متراست. درحوزه استان هرمزگان مهم ترین گونه صیادی محسوب میشود و یکی ازگران ترین و مهم ترین میگوهای خوراکی است میزان درجه حرارت 25 تا 32 درجه سانتی گراد و شوری 15 تا 32 جزء در هزار برای این گونه مناسب است.
میگوی ببری سبز
این گونه از میگوها دارای بدنی دراز و رنگ آنها زرد تا نارنجی بانوارهای عرضی قهوه ای ارغوانی روی ناحیه شکم است طول آن در نرها حداکثر18 و در ماده ها 23 سانتی متر است وزن آنها به 130 گرم می رسد. این گونه میگو به نام میگوی صورتی هم معروف است یکی از صیدگاه های آن در استان هرمزگان اطراف جزیره لارک می باشد. این گونه از میگو درجه حرارت 24 تا 34 درجه سانتی گراد و شوری 15 تا 28 جزء در هزار را تحمل می کنند.
این گونه از میگوها دارای بدنی دراز و رنگ آنها زرد تا نارنجی بانوارهای عرضی قهوه ای ارغوانی روی ناحیه شکم است طول آن در نرها حداکثر18 و در ماده ها 23 سانتی متر است وزن آنها به 130 گرم می رسد. این گونه میگو به نام میگوی صورتی هم معروف است یکی از صیدگاه های آن در استان هرمزگان اطراف جزیره لارک می باشد. این گونه از میگو درجه حرارت 24 تا 34 درجه سانتی گراد و شوری 15 تا 28 جزء در هزار را تحمل می کنند.
میگوی سفید یاسرتیز
رنگ بدن سبزتا سفید یا صورتی روشن و گاهی متمایل به قهوه ای است. حداکثر طول ماده ها 19 و نرها 15 سانتی متر است و یکی از گونه های اقتصادی استان خوزستان به شمار می رود.
رنگ بدن سبزتا سفید یا صورتی روشن و گاهی متمایل به قهوه ای است. حداکثر طول ماده ها 19 و نرها 15 سانتی متر است و یکی از گونه های اقتصادی استان خوزستان به شمار می رود.
میگوی پاسفید یا وانامی
گونه جدیدی است که محققین شیلات کشورمان به صنعت تکثیر و پرورش میگوی ایران معرفی کرده اند و میگوی پا سفید بومی سواحل غربی آمریکای لاتین است ازمزایای آن میتوان مقاومت به شوری، سرما و بیماری را نام برد و بالاترین رشد را در میان سایرگونه های پرورشی دارد این گونه در سال 1384 درسطح تجاری در ایران معرفی شد که به عنوان یک گونه مکمل میگوی بومی می تواند جایگاه مناسبی در صنعت آبزی پروری ایران داشته باشد.
نام علمی گونه، پاسفید غربی می باشد، رنگ بدن آنها سفید است Litopenaeus Vannamei و تا حدود 23 سانتی متر رشد می کند مناسب ترین درجه حرارت برای وزن های پایین (یک گرمی)30 درجه سانتی گراد و برای میگوهای بزرگتر (18-12گرمی) 27 درجه سانتی گراد است. بنابراین پرورش این میگو در فصول سرد نیز اقتصادی خواهد بود. میگوی پاسفید به غذاهایی با پروتئین کمتر نیاز دارد در نتیجه غذای آن ارزانتراست.
گونه جدیدی است که محققین شیلات کشورمان به صنعت تکثیر و پرورش میگوی ایران معرفی کرده اند و میگوی پا سفید بومی سواحل غربی آمریکای لاتین است ازمزایای آن میتوان مقاومت به شوری، سرما و بیماری را نام برد و بالاترین رشد را در میان سایرگونه های پرورشی دارد این گونه در سال 1384 درسطح تجاری در ایران معرفی شد که به عنوان یک گونه مکمل میگوی بومی می تواند جایگاه مناسبی در صنعت آبزی پروری ایران داشته باشد.
نام علمی گونه، پاسفید غربی می باشد، رنگ بدن آنها سفید است Litopenaeus Vannamei و تا حدود 23 سانتی متر رشد می کند مناسب ترین درجه حرارت برای وزن های پایین (یک گرمی)30 درجه سانتی گراد و برای میگوهای بزرگتر (18-12گرمی) 27 درجه سانتی گراد است. بنابراین پرورش این میگو در فصول سرد نیز اقتصادی خواهد بود. میگوی پاسفید به غذاهایی با پروتئین کمتر نیاز دارد در نتیجه غذای آن ارزانتراست.
تکنیک های پرورش
این تکنیک ها را میتوان براساس میزان تراکم ذخیره سازی مورد استفاده شده درآنها به چهارگروه تقسیم نمود :
1) گسترده 2) نیمه متراکم 3) متراکم 4) فوق متراکم
گسترده :
این روش پرورش بیشتر در آمریکای لاتین یافت می شود که پرورش میگوی پاسفید غربی در مناطق جزر و مدی پایه گذاری شده است که درآنها از پمپ کردن آب یا هوا دهی استفاده نمی شود استخرها شکل نامنظم با مساحتی 5 تا 10 هکتار و عمق 0.7 تا 1.2 متر دارند و پست لاروهای حاصل از تکثیر مصنوعی با تراکم 4 تا10 قطعه میگو در متر مربع در این روش ذخیره سازی می شوند تغذیه اصلی میگو ازغذاهای طبیعی استخر و حداکثر روزی یک بار با جیره غذایی فرموله شده با درصد پروتئین کم غذا دهی می شود. بعد از 5-4 ماه میگوهای کوچک با وزن 11 تا 12 گرم برداشت می شود. محصول 150 تا 500 کیلوگرم در هر هکتار در هر برداشت با 1 تا 2 بار برداشت در سال است.
نیمه متراکم :
این روش هم بیشتر در آمریکای لاتین متداول است تعویض آب منظم بوسیله پمپ کردن صورت می گیرد. میگو از غذای طبیعی استخرکه بوسیله کود دهی تولید شده و همچنین روزی 2 تا 3 بار با غذاهای فرموله شده غذا دهی می شود میزان تولید 500 تا 2000 کیلوگرم در هکتار در هر برداشت است.
متراکم :
معمولا این مزارع در مناطق غیر جزر و مدی جایی که استخرها کاملا زهکشی شده خشک شوند و قبل از هر ذخیره سازی تعمیر بشوند و به طور روزافزونی در مناطق دور از دریا وشوری آب پایین جای می گیرند. این روش بیشتر در آسیا و برخی مناطق آمریکای لاتین وجود دارد که استخرها خاکی و یا بتنی هستند استخرهای بتنی برای کم کردن فرسایش و بهبود کیفیت آب استفاده می شوند.
استخرها کوچک و به شکل مربع یا گرد و عمق آب بالای 1.5 متر است هوادهی واکسیژن رسانی ضروری است میزان غذا دهی 4 تا 5 وعده و تولید محصول 7000 تا 20000 کیلوگرم در هکتار در هر برداشت است.
فوق متراکم :
در سال های اخیر در ایالات متحده آمریکا پرورش میگوی پا سفید غربی در سیستم های پرورشی بدون تعویض آب یا استفاده مجدد از آب و ذخیره سازی با پست لاروها مورد توجه محققین قرار گرفته است. باید توجه داشت هرچه تراکم کشت میگو در واحد سطح افزایش یابد لازم است که ازسیستم های اکسیژن رسانی و سیستم ازناسیون جهت گند زدایی آب ورودی یا آب برگشتی و همچنین تعویض آب بیشتر استفاده شود. برای پرورش میگوی پا سفید غربی درکشور ایران تراکم ذخیره سازی 15 قطعه درمترمربع را برای این گونه مناسب و سودآور دانسته اند.
کیفیت پست لارومیگو
میزان رشد و بقای میگو در استخرهای پرواری اغلب به کیفیت پست لارو بستگی دارد کیفیت بد و هم سایز نبودن پست لارو باعث رشد کند در دوره پرورش می گردد. قبل از سفارش باید آن را در هچری مشاهده کرد تا از کیفیت آن اطمینان کامل حاصل گردد. کیفیت پست لارو را از روی ظاهر میتوان به سایز آن که بالاتر از 10 میلیمتر و با 5 دندانه روی سطح روستروم و همچنین لارو فعال و هم شکل، هم سایز و هم رنگ و دارای پوسته صاف و تمیز و عاری از هر گونه جلبک باشد. روستروم و ضمائم بایستی کامل و شکل آنها طبیعی باشد و باید به طور فعال شنا کند.
بچه میگو بعد از خروج از تخم نیازی به غذا ندارد و از ذخیره زرده که در تخم موجود بوده است تغذیه میکند ولی از مرحله ناپلی 5 باید غذا دهی شود و از فیتوپلانکتون ها تغذیه می کنند. وقتی میگوها کمی بزرگتر شده و به مرحله لاروی و بالاتر رسیدند از غذاهای مصنوعی سرشار از مواد مغذی و ویتامین ها استفاده میشود در این مرحله همچنین از موجودی به نام آرتمیا تغذیه می کنند که نوزاد آرتمیا را در مخازن جداگانه پرورش داده و به عنوان غذای زنده به لارو میگو می دهند.
آب مورداستفاده آب شوردریاست برای رفع آلودگی آب را ازصافی های مخصوص می گذرانند و ازن ( اوزون) زنی می کنند و بعد از خنثی شدن گاز ازن، آن را برای میگو استفاده می کنند. از زمانیکه میگو تخم ریزی کرد تا بچه میگوها به سنی برای پرورش برسند 25 تا 30 روز طول میکشد در مرحله پرورش باید از غذاهایی با اندازه های مختلف در طول دوره پرورش با توجه به اندازه دهان میگو باید استفاده کرد و تعداد دفعات غذادهی با افزایش سن میگو افزایش می یابد. و زمان غذادهی برای میگوهای پرورشی 4 تا 5 بار در روز به فاصله 4ساعت ازاوایل صبح و آخرین وعده ساعت 10 شب است.
مراحل زندگی لاروی به ترتیب شامل :
1) تخم 2) ناپلی 3) زوا 4) مایسیس 5) پست لارو
ساختار استخرهای پرورش میگو
استخرهای پرورش میگو از جنس خاکند از آنجایی که میگو کفزی است از بستر استخر برای زیست استفاده می کند عمق استخرها بین 1 تا 2.1 متر است این استخرهای پرورشی دارای دریچه ورودی و خروجی می باشند. دریچه ورودی به توری های ریزی برای جلوگیری از ورود موجودات هرز مجهز شده است. دریچه خروجی ساختار بتنی دارد که شامل سه ردیف شیار است به طوری که سبب خروج آب از استخر می شود و مساحت این استخرها معمولا یک هکتار است و شیب این نوع استخرها از ورودی به طرف خروجی دو در هزار است. خالی و خشک کردن استخرها پس از پایان یافتن دوره پرورش آب استخر را کاملا خالی کرده و آن را در معرض نور خورشید قرار می دهند تا کاملا خشک شود، عدم برداشت لجن سیاه در انتهای دوره پرورشی باعث کاهش تولید میگو خواهد شد لذا باید آن را توسط نیروی انسانی یا ماشین آلات از سطح خاک جمع آوری گردد.
شخم زنی
با روش شخم زنی لایه سطحی خاک در معرض هوا قرار می گیرد و باعث خروج گازهای سمی می شود به این منظور 20 تا30 سانتی متر خاک استخر را زیر و رو می کنند. در طی دوره پس از برداشت میگو با آهک پاشی اصلاح و تعمیر دیواره استخر آن را برای دوره جدید آماده می کنند. آبگیری استخرها طی دو مرحله انجام میشود مرحله اول استخر را به ارتفاع 40 سانتی متر آبگیری می کنند و عملیات کود دهی اولیه انجام می دهند بعد از 2 یا 3 روز در تمامی سطح استخر زی شناوران رشد و توسعه می یابند و بعد از آن مرحله دوم آبگیری شروع می شود که طی آن استخر را به ارتفاع یک متری آبگیری و میتوان نسبت به انتقال لارو اقدام کرد، بهترین شکل برای استخرهای پرورش میگو شکل چهارگوش و یا دایره مناسب می باشد.
بخش های اصلی یک مزرعه پرورشی
- ورودی
- موتورخانه
- حوضچه ذخیره آب
- کانال های آبرسان
- زهکش ها
- حوضچه رسوب گذار
- فیلتراسیون و تصفیه ورودی و خروجی
بیماری میگو
بیماری ها معمولا عامل ثانوی هستند و از نقص بهداشت تانک، تعویض غیر کافی آب، کمیت یا کیفیت غذا و اکسیژن رسانی در شرایط بد ناشی می شوند، تک سلولی ها شایع ترین عامل بیماریهای لارو می باشند. بیماری صدفی یا لکه های سیاه بدیهی ترین بیماری های پست لاروها ومیگوهای دراندازه بازاری هستند که از تهاجم باکتری های تجزیه کننده کیتین ناشی می شوند. تاری یا سفیدی بافتهای عضلانی که غالبا به طرف دم صورت می گیرد احتمال دارد که واکنشی در برابر استرس باشد.
هوادهی یا اکسیژن رسانی در استخرهای پرورشی
یکی از عوامل افزایش تولید در واحد سطح فراهم کردن اکسیژن مورد نیاز و کافی در استخرها می باشد که معمولا از روش های مختلف هوادهی استفاده می شود مانندهواده های پارویی،هواده های ایرجت و یا تورینگ توربین
تورینگ توربین:
دراین نوع هواده ها با چرخش پره در عمق آب و تزریق هوا به داخل آب موجب تهویه آب و انتقال اکسیژن به داخل آب می شود و باید توجه داشت که این دستگاه ها علاوه بر اکسیژن رسانی گزینه مناسبی برای دفع گازهای مضر و حتی ایجاد جریان کم و مطلوب در آب استخر می شوند از مزایای این نوع هواده ها این است که می توان هوا را با تنظیم مناسب و در عمق دلخواه به اعماق مختلف آب تزریق کرد. و جالب ترین نکته در استفاده ی از تورینگ توربین کم صدا و بی خطر بودن آن در سیستم های پرورش میگو می باشد.
مزایا و ویژگی دستگاه تورینگ توربین نسبت به نمونه های موجود
- بدون نیاز به سرویس نگهداری
- درون دستگاه هیچ گونه قطعه متحرکی وجود ندارد
- عدم گرفتگی توسط لجن، علف و شن
- برای هوادهی به کمپرسورهای پر سر و صدا و پر هزینه نیازی نیست
- عدم کوبش سطح آب
- افزایش زمان ماندگاری اکسیژن در آب
- بی‌نیاز به روغن کاری
- عدم ایجاد استرس در استخرهای مخصوص آبزیان
- ساخته شده از مواد ضد زنگ
- میزان بسیار پایین سر و صدا هنگام کار
- ایجاد یک جریان ملایم در بدنه آب
- به دلیل خرد کردن حباب‌های اکسیژن به اندازه‌های ریز، باعث ایجاد شکل ابری در داخل آب میگردد. که این حالت باعث حل شدن بیشتر اکسیژن در آب میگردد.
- امکان کار از عمق 5 تا 8 متر
- دائم کار و صنعتی
- حدود 50 تا 60 درصد مصرف پایین‌تر انرژی نسبت به مدل‌های مختلف هواده
- در این سیستم هوا وارد آب میشود نه آب وارد هوا. که از لحاظ ماهیت و تاثیر هوادهی، پدیده مهمی است
- بدون نیاز به تاسیسات ساختمانی (مانند موتورخانه و لوله کشی هوا و کنترلهای شیر برقی) برای نصب تجهیزات
