تاریخچه پرورش ماهی در ترکیه
پرورش ماهی و آبزیان مختلف، یک تولید مهم صادراتی در کشور ترکیه است. پرورش ماهی در ترکیه یا به عبارتی شرق مدیترانه، در بین سال های 2000 تا 2016 چهار برابر شده است. سه چهارم از این مقدار ماهی تولید شده، برای برطرف کردن نیازهای غذایی مردم شهر و طبقه متوسط اتحادیه اروپا صادر می شود. پرورش ماهی در ترکیه تقریبا صنعتی نوپا و تازه کار است و در اوایل دهه 1970 با پرورش قزل آلای رنگین کمان آغاز شد. البته، وزارت امور خارجه ترکیه قصد دارد پتانسیل بخش پرورش آبزیان و ماهی های مختلف را افزایش دهد. همچنین، تنوع گونه های آبزی را بالا برده، بر محیط زیست و مزارع ماهی نظارت کند، گونه های در معرض خطر را حفظ کرده، منطقه ساحلی را مدیریت کند و همکاری های بین المللی را بهبود ببخشد. ترکیه، همه این امور را از روش اجرای قوانین و مقررات مختلفی، از جمله برنامه ملی توسعه و پرورش ماهی (NMADP) انجام می دهد. قانون پرورش ماهی (NMADP)، اصلاح شده و مطابق با مقررات اتحادیه اروپا در سال 2009 است. ماهیگیری در ترکیه و مناطق ساحلی آن، ورزش بسیار محبوب و مورد علاقه مردم است. البته، هم شهروندان ترکیه و هم افراد خارجی و غیرترکیه ای برای ماهیگیری باید مجوز داشته باشند. برخی از محبوب ترین نواحی ماهیگیری در ترکیه عبارتند از: دریای مدیترانه، دریای اژه و دریای سیاه.
انواع گونه های پرورش ماهی در ترکیه
پرورش ماهی در ترکیه، تاریخچه نسبتاً کوتاهی در این کشور دارد. پرورش ماهی و آبزیان دریایی در این کشور، با پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان (Onchorhynchus mykiss) و کپور معمولی (Cyprinus carpio) و بچه ماهی سیم سر طلایی (Sparus aurata) و ماهی سی باس اروپایی (Dicentrarchus labrax) در سال های آخر دهه 1960 شروع شد. اواسط دهه 1980 تولید سه گونه اصلی، یعنی قزل آلای رنگین کمان و ماهی پورگی و آبزیان مختلف دیگر، در دهه 1990 به سرعت افزایش یافت و پرورش ماهی در ترکیه و همچنین پرورش آبزیان دیگر، در سال 2009 به 158000 تن در سال رسیده است. در سال 2009 آبزیانی مثل: ماهی قزل آلای رنگین کمان، ماهی خاردار، ماهی پورگی، ماهی دریایی، صدف، ماهی کپور معمولی و سایر گونه های دیگر، در 8551 مزرعه پرورش ماهی تولید شده است. کشور ترکیه در تولید و پرورش ماهی قزل آلا در اروپا رتبه نخست را دارا است و در سال 2016 عنوان یکی از برترین کشورهای تولیدکننده ماهی خاردار و ماهی پورگی را ازآن خود کرد.
شیوه ها و روش های پرورش ماهی در ترکیه
جدیدا، انجمن تولید کنندگان آبزیان و پرورش ماهی در ترکیه تأسیس شده است و شروع به کمک های ارزشمند و مفیدی به این کشور در جهت توسعه صنعت پرورش آبزیان و ماهی های مختلف، کرده است. امروزه، این کشور از علم کافی و ظرفیت تحقیقاتی فوق العاده ای در جهت پرورش ماهی در ترکیه، بهره مند است، گرچه هنوز به هماهنگی و اقدامات زیادی برای پیشرفت این صنعت پرسود نیاز دارد. دولت این کشور، اخیرا قانونی صادر كرده است با این مضمون كه كارمندان فنی باید در شركت ها و مزارع پرورش ماهی در ترکیه، به صورت اجباری و تا مدت زمانی مشخص، اشتغال داشته باشند. شیوه ها و روش های پرورش ماهی در ترکیه، به چند قرن قبل به روش “پرورش آبزیان به صورت گسترده” بر می گردد. این روش با عنوان “پرورش در تالاب” نیز شناخته و در تالاب های مدیترانه ای ترکیه انجام می شود. پرورش آبزی به روش مدرن و امروزی، از سال های آخر دهه 1960 شروع شد.
در ابتدای کار، اولین نوع ماهی پرورش یافته، ماهی قزل آلای رنگین کمان بود، که تخم آن، از کشور ایتالیا وارد شده بود. در دهه 1970 پرورش ماهی كپور معمولی انجام شد، اما پیشرفت چشمگیری در سال 1985 اتفاق نیفتاد. آزمایشات و تحولات مهم بعدی مربوط به پرورش قزل آلای رنگین کمان و ماهی قزل آلا در در اوایل دهه 1990 در دریای سیاه بود. تنها یک آزمایش پرورش میگو کوروما در سواحل مدیترانه و بعداً صدف در شمال اژه و دریای مرمره در طول دهه 1990 به صورت موفقیت آمیز انجام شد. ابتکار عمل پرورش ماهی قزل آلا در اقیانوس اطلس در دریای سیاه شکست خورد، اما هنوز زراعت ماهی قزل آلای رنگین کمان ادامه دارد. یکی از ویژگی های مهم پرورش ماهی در ترکیه این است که این کار بیشتر بر پایه سیستم های فشرده تولید انواع مختلف ماهی گوشتخوار انجام می گیرد.
مهم ترین و برترین مزارع پرورش ماهی در ترکیه
کشور ترکیه توسط چهار دریا احاطه شده است. این چهار دریا به این کشور ساحلی سرشار از منابع غنی و متنوع، فرصت پشتیبانی و ایجاد فعالیت های اقتصادی بسیاری را می دهد. ترکیه با داشتن 26 میلیون هکتار سطح آب در دسترس و رودخانه هایی به طول 177 714 کیلومتر، تمام شرایط محیطی و منابع طبیعی لازم برای پرورش ماهی را در اختیار دارد. جای امید هست که افزایش نرخ توسعه مزارع پرورش ماهی در ترکیه ادامه یابد. ترکیه در نظر دارد تا با اجرای بخشی از اهداف ویژن 2023 برای بخش کشاورزی، جنگلداری و شیلات، تبدیل به بزرگترین تولیدکننده شیلات در اتحادیه اروپا شود و همچنین، این کشور قصد دارد تا یک دهه آینده به عضویت این قانون درآید. مزرعه پرورش ماهی در ترکیه به نام Köksal Yılmaz در امتداد دریای مرمره در منطقه Bostancı استانبول، یکی از محبوب ترین مزارع پرورش ماهی خاردار و ماهی پورگی است.
تالاب های مدیترانه ای ترکیه نیز یکی دیگر از مزارع مهم پرورش آبزیان در این کشور به شمار می رود. تقریباً 40 درصد از تولید آبزیان به پرورش و تولید ماهی قزل آلای رنگین کمان اختصاص پیدا کرده است و این کار که در استخرهای بتونی و قفس های بزرگ در دریاچه ها و مخازن سد انجام می شود. ساحل اروپایی و ساحل دریایی gilthead اصلی ترین گونه پرورش ماهی پورگی (ماهی سیم دریایی) که ماهی محبوب و خوش خوراکی نیز می باشد، هستند. بخش عمده تولیدات ماهی در ترکیه به صادرات آن اختصاص دارد. دپارتمان شیلات فرد آمادگی خود را جهت طراحی مزارع پرورش ماهی، طراحی سیستم مداربسته و سیستم های نوین آبزی پروری در کشورهای مختلف اعلام می نماید.
بهروز فرد
تحلیل گر و عارضه یاب شیلات