پرورش ماهی در قزاقستان

تاریخچه
ماهی خاویار یکی ارزشمند ترین ماهی های تولیدی در قزاقستان به شمار می رود، مردم این سرزمین همواره از خاویار به عنوان یک درمان یاد می کنند. تخم های ماهی خاویاری که یکی از قدیمی ترین گونه های روی زمین است، به اندازه ای با ارزش هستند که هر اونس از مطلوب ترین خاویار با بهترین قیمت به فروش می رسد. پرورش ماهی در قزاقستان با رشد و پیشرفت خوب در سال های اخیر روبرو بوده است. حال ما در این بخش از مطلب قصد داریم تاریخچه پرورش ماهی در قزاقستان را تشریح کنیم.

همانطوری که می دانید برای ده ها سال، روسیه، ایران و قزاقستان سه تولید کننده بزرگ خاویار در جهان بودند و و میزان تولید و قیمت این نوع ماهی توسط این سه کشور تعیین می شد. علاوه بر خاویار پرورش ماهی در قزاقستان مانند ماهی قزل آلا از رونق خوبی برخوردار است.

پرورش ماهی در قزاقستان
پرورش ماهی در قزاقستان

ماهی یک محصول مغذی است که به وفور در مواد غذایی در سراسر جهان مصرف می شود؛ و معمولا از این محصول در غذاهای سنتی مختلفی استفاده می شود و در غذاهای مدرن مانند همبرگر، پیتزا و انواع کنسرو نیز مصرف می شوند. بعلاوه از ماهی در صنایع دارویی و خوراک دام نیز استفاده می شود. همچنین عواملی باعث می شود که پرورش ماهی در قزاقستان به یک پروژه مناسب برای سرمایه گذاری تبدیل شود.

پرورش ماهی در قزاقستان یک بخش کوچک از اقتصاد قزاقستان را شکل می دهد. سهم پرورش ماهی در این کشور در تولید ناخالص داخلی كمتر از ۱۰ درصد است. جمهوری قزاقستان از منابع آب گسترده ای برخوردار است و پتانسیل خوبی برای تولید ماهی دارد.

پرورش ماهی در قزاقستان تحت برنامه ریزی خاصی نبوده و توسعه شیلات در این کشور اولویت محسوب نمی شود. در بهره برداری از منابع آب، اولویت های اول مربوط به آبیاری مزارع کشاورزی می باشد. با این وجود، چند شرکت بزرگ دولتی در این کشور در صنعت پرورش ماهی فعالیت می کنند – یکی از این شرکت ها در دریای خزر و دیگری در دریای آرال به پرورش ماهی مشغول هستند.

 همچنین، تعداد بسیاری از ماهیگیران محلی برای پرورش ماهی در این کشور فعالیت می کنند. البته به منظور تولید بیشتر، حدود ۱۴ مزرعه بزرگ پرورش ماهی در قزاقستان ساخته شد؛ که با نظارت و مدیریت اساسی دولت به کار خود ادامه می داد.

 تا اینکه نظارت و مدیریت دولت بر این مراکز لغو شد. تولید به دست شرکت های سهامی و گروه های کوچک محلی ماهیگیران منتقل شد. روند تحول منجر به کاهش شدید صید ماهیان و کاهش گونه های ارزشمند ماهی در این منطقه گردید.

طبق اعلام مرکز علمی و پرورش ماهی در قزاقستان، پتانسیل تولید ماهی آب شیرین قزاقستان به طور متوسط ​​۰۰۰/۵۰ تن در سال تخمین زده شده است. تولید و پرورش ماهی در قزاقستان عمدتاً در رودخانه اورال و دریاچه بلخاش صورت می گیرد. البته ناگفته نماند که سایر مناطق مانند؛ دریاچه های آلاکول، دریای آرال، بوخارما، کپشاگای، شولبا، شاردارا در قزاقستان بخش عمده تولید ماهی این کشور را فراهم ساخته اند.

پرورش ماهی در قزاقستان
پرورش ماهی در قزاقستان

گونه های مختلفی از ماهی در این کشور پرورش داده می شوند که مهمترین آن ماهی خاویار است. این نوع ماهی بیشتر در حوضه اورال پرورش داده می شوند. کشور قزاقستان را بیشتر با ماهی خاویارش می شناسند. این کشور یکی از بزرگترین تولید کننده ماهی خاویار در جهان است که سالانه مقدار زیادی از این ماهی را به کشورهای اروپایی و آسیایی صادر می کند.

شرایط کنونی پرورش ماهی در قزاقستان
بعد از تجزیه اتحاد جماهیر شوروی، بیش از ۹۵ درصد از مزارع دولتی پرورش ماهی در قزاقستان به بخش خصوصی واگذار شد که باعث شد میزان تولید ماهی این کشور از ۸۰۰/۸ تن در سال ۱۹۹۱ به ۵۰۰ تن در سال ۲۰۰۰ کاهش یابد.

برای پرورش ماهیان خاویار در این کشور حدود ۱۴ مزرعه ایالتی وجود دارد که در کنار ماهی خاویار گونه های دیگری نظیر کپور، کپور نقره ای نیز تولید می کنند. فقط دو مورد از این مزارع بعد از استقلال این کشور از شوروی با ظرفیت کامل کار می کردند. تولید مزارع دیگر نیز محدود بود؛ اما پرورش ماهی در قزاقستان در سال های اخیر به رونق خوبی رسیده است.

در سال های اخیر، وزارت کشاورزی قزاقستان با حمایت کمیته شیلات خود اصلاحات بسیاری را در این صنعت انجام داده است. با این وجود هنوز شکاف های زیادی در صنعت پرورش ماهی در قزاقستان وجود دارد و اجرای قوانین و مقررات به توجه بیشتری نیاز دارد.

همکاری های بین المللی با صنعت پرورش ماهی در قزاقستان در سال های اخیر به ویژه در مورد ماهیان خاویاری افزایش یافته است؛ و در این خصوص بخشنامه های نیز از سوی شیلات و آبزی پروری FAO با هدف افزایش درک عمومی و آگاهی از وضعیت فعلی آبزیان در حال انقراض در قزاقستان ارائه شده است.

دریای خزر منبع اصلی برای پرورش ماهی در قزاقستان به شمار می رود به خصوص برای پرورش ماهی خاویار. منابع اصلی دیگری نیز در این کشور وجود دارند مانند تعدادی از دریاچه ها (به عنوان مثال بلخ، آلاکول، تنگیز) و مخازن رودی مانند (بوخارما، شاردارا، بوژن) که همگی بخش اعظم پرورش ماهی در این کشور را تشکیل می دهند.

پرورش ماهی در قزاقستان
پرورش ماهی در قزاقستان

برنامه های دولتی تدوین شده در زمینه پرورش ماهی در قزاقستان، در سال های اخیر توانسته تا حدودی این صنعت را دوباره احیاء کند، با این وجود بخش شیلات قزاقستان با تعدادی از کنوانسیون ها و توافق های بین المللی که مربوط به پرورش ماهی هستند، موافقت نموده است تا بتواند این بخش از صنعت خود را سرپا نگه دارد.

در حال حاضر با توجه به پیشرفت سریع صنعت آبزی و پرورش ماهی در قزاقستان، شاهد تولید انواع ماهی در این کشور هستیم. از جمله گونه هایی که در این کشور پرورش داده می شوند عبارت هستند از :

  • انواع ماهی گرمابی
  • انواع ماهی سرد آبی

و به طور کلی می توان موارد زیر را نام برد :

  • خاویار
  • کپور
  • ماهي سفيد
  • ماهي كفال
  • ماهي بني
  • ماهي قزل آلا
  • ميگوي بزرگ آب شيرين
    و …

در سال های گذشته با پیشرفت صنعت پرورش ماهی در نقاط مختلف کشور قزاقستان، تلاش شده است تا گونه های جدید نیز با توجه به مزایای آنها در این کشور پرورش داده شود. در قسمت تکثیر و پرورش ماهیان در این کشور، یکی از گونه های مناسب و سریع الرشد، ماهی قزل آلا می باشد که در حال حاضر تکثیر و پرورش آن به سرعت در حال فراگیر شدن در دنیا می باشد.

از نظر تاریخی اولین ملت هایی که در این منطقه دست به پرورش ماهی زدند ایرانی ها، قزاق ها و روسی ها بودند. پرورش ماهی در قزاقستان نسبت به سایر کشورهای منطقه از سطح پایینی برخوردار است. دلیل این کار هم به خاطر پایین بودن کیفیت زیرساخت های این کشور برای تولید ماهی است.

بهروز فرد  تحلیل گر و عارضه یاب شیلات

پرورش ماهی در قزاقستان