تشخیص عامل مسمومیت ماهی
تشخیص مسمومیت ماهی کاری مشکل و پیچیده است. زیرا ممکن است تلفات با تاخیر کشف شوند، لذا در زمان وقوع آلودگی از ماهی و آب نمونه‌برداری نشود. در این گونه موارد، تغییرات پاتو – آناتومیکی در ماهی به دلیل شروع تغییرات پس از مرگ مبهم می‌شوند و احتمال دارد عوامل مسمومیت‌زا توسط جریان آب از منطقه آلوده دور شده و با شرایط مسمومیت‌زا در اثر رخدادهای طبیعی به حالت معمولی برگشته باشند. لذا ضروری است که برای تعیین آسیب‌دیدگی ماهی و در صورت مناسب بودن بی‌مهرگان آبزی، از تمام اطلاعات قابل دستیابی روش‌های تجزیه‌ای ممکن و مربوط استفاده شود.
مطالعات تجزیه‌ای باید با:
- ارزیابی عوامل ثبت شده قبلی که ممکن است بر تغییرات طبیعی تاثیر بگذارند.
- تخلیه موادی که ممکن است اخیرا انجام شده باشد.
- تجزیه‌های فیزیکو – شیمیایی و هیدروبیولوژیکی ضروری، آغاز گردد.
- در صورت نیاز باید رسوبات کف، گیاهانی عالی و ماهیان نیز آزمایش گردند.
- ارزیابی زیستی برای اندازه‌گیری سمیت شدید احتمالی آب، وسیله‌ای مهم در تشخیص مسمومیت ماهی است.
آزمایش در محل
در صورت مشاهده ماهیانی با رفتار غیرعادی یا در حال مرگ، باید کارهای مهم زیر در محل انجام شود:
الف: ناحیه‌ای که در آن ماهیان در حال مرگ یا با رفتار دگرگون دیده شده‌اند، مشخص گردد.
ب: تعدادی از ماهیان مبتلا یا در حال مرگ صید و هر چه سریع‌تر برای معاینات دامپزشکی ارسال شوند. برای نگهداری و یا حفظ آنها از روش‌های تایید شده و قانونی استفاده شود.
پ: وضعیت جوامع زئوپلانکتونها، فیتوپلانکتونها و کفزیها ثبت شوند.
ت: در موارد مسمومیت شدید، نمونه‌هایی از آب برای تجزیه هیدروشیمیایی (برخی از تجزیه‌ها و اندازه‌گیری‌ها از قبیل اکسیژن، دما، pH، کدورت، بو، رنگ و غیره باید در محل انجام شوند) و ارزیابی زیستی تهیه گردند.
ث: نقشه‌ای از ناحیه آلوده (و در صورت اقتضاء نواحی اطراف) رسم شود و محل نمونه‌برداری از آب رسوبات ثبت گردد.
ج: آزمایشهای انجام شده در محل، در یک فرم (در زیر نمونه‌ای ارایه شده است ) وارد شوند.
اگر شک بر این است که ماهیان احتمالا در اثر وارد شدن یا استفاده از مواد شیمیایی در محدوده آب‌های جاری، یا استخرها یا دریاچه‌ها تلف شده یا تغییر رفتار داده‌اند، باید اطلاعات دقیقی در مورد زمان و روش استعمال یا دفع و شیوه شناسایی نوع و مقدار آنها اخذ گردد.
فهرست زیر مثالی برای اطلاعات ضروری جهت مستند کردن تحقیقات محلی در مورد عامل تغییرات ناگهانی در رفتار و یا مرگ ماهیان است:
- تاریخ، ساعت و مکان انجام تحقیقات.
- افرادی که در تحقیقات دخالت داشته اند.
- نام ونشانی خسارت دیده (ازقبیل صاحب مزرعه پرورش ماهی)
- اسم یا سایر مشخصات جریان آب یا مخزنی که ماهیان در آن تلف شده اند.
- گونه ها و سن ماهیان موجود در جریان آبی یا منبع آلوده شده.
- تعداد، گونه و سن ماهیان تلف شده.
- نشانیهای درمانگاهی و تغییرات درشت بینی در ماهیانی که شیوه رفتار آنها تغییر کرده است.
- وضعیت کنونی بهداشت ماهیان در جریان یا مخزن آب مورد مطالعه
- وضعیت زئوپلانکتونها کشته شده اند بلی خیر
- وضعیت فیتوپلانکتونها کشته شده اند بلی خیر
- وضعیت کفزیها کشته شده اند بلی خیر
- وضعیت گیاهان آبزی کشته شده اند بلی خیر
- منابع احتمالی آلودگی که ممکن است در تلفات ماهی دخالت داشته باشند.
- تخمین زدن حدود جغرافیایی ضایعه (طول ناحیه آب جاری یا مخزن آلوده).
- وزن کل هر یک از گونه های تلف شده ماهی.
- مکان و زمان نمونه برداری، توصیف نمونه ها و هدف از نمونه برداری آب.
- رسوبات.
- پریفیتنون ها.
- ماهی برای معاینه از گروههای زیر:
- اخیرا تلف شده
- دارای نشانیهای درمانگاهی
- بدون نشانیهای مسمومیت یا بیماری
- اندازه گیری کیفیت آب در محل ( شامل دما،PH ، رنگ، کدورت، بو، غلظت اکسیژن محلول و غلظت آمونیاک آب).
- نظر شرکت کنندگان در تحقیقات محلی در مورد عامل ضایعه.
- امضاء شرکت کنندگان در تحقیقات محلی.
اگر تصور بر این است که ماهیان در اثر استفاده از موادشیمیایی در مجاورت آب یا مخزن (از قبیل آفت‌کش‌ها) تلف شده‌اند، اطلاعات زیر نیز باید به گزارش تحقیقات محلی پیوست شوند:
- تاریخ و ساعت درمان کشت و زرع.
- ماده شیمیایی استعمال شده (نام تجاری، نام و میزان ماده موثر، میزان استفاده و غلظت.
- روش استعمال.
- شناسایی ماده شیمیایی در خاک و نوع کشت درمان شده، سطح زیر کشت محصول درمان شده، فاصله از آب جاری با مخزن، محل جوی‌های تخلیه مزرعه به آب سطح.
- اسم و نشانی کارفرمای افرادی که درمان را انجام داده‌اند.
- شرایط آب و هوای غالب در هنگام درمان (جهت و سرعت باد، بارندگی، ابری بودن) و میزان بارندگی در فاصله بین استعمال ماده شیمیایی و مرگ ماهیان.
- نقشه: کروکی محل، ناحیه تلف شده ماهیان و مکان‌های نمونه‌برداری از آب را نشان می‌دهند.
