تولید مثل تاسماهیان

تاسماهیان از دسته ماهیان تخم گذار بوده و تخم ها و اسپرم در داخل آب شناور شده و لقاح بصورت تصادفی صورت می گیرد. این ماهیان از بچه هاي خود هیچ گونه مراقبتی به عمل نمی آورند. تاسماهیان رودکوچ (چرخه زندگی 3 ) براي تخم ریزي به رودخانه هاي آب شیرین مهاجرت کرده و رودخانه هایی را که انتخاب می کنند اغلب گل آلود، نسبتا عمیق و داراي جریان شدیدي است، تخم تاسماهیان به بوته ها و برگهاي داخل آب و یا به سنگ ریزه هاي کف رودخانه میچسبد و در حالیکه آب رودخانه از روي آن میگذرد عمل انکوباسیون انجام گرفته و تبدیل به لارو میگردد. بچه ماهیان پس از اقامت 2 تا 6 ماهه در رودخانه بطرف دریا سرازیر میشوند. ماهیان نر زودتر از ماهیان ماده به بلوغ جنسی میرسند. سن بلوغ تاسماهیان در گونه هاي مختلف و همچنین محل هاي مختلف زندگی تفاوت دارد:

جنسیت	ازون برون	تاس ماهی ‌‌ایرانی	فیل ماهی
نر	۷-۵	۹-۸	۱۴-۱۲
ماده	۱۲-۱۰	۱۴-۱۰	۱۸-۱۶

اسلاید یک

دستگاه اولتراسونوگرافی

اسلاید دو

دستگاه لاپراسکوپی

با توجه به اینکه رسیدگی جنسی ماهیان خاویاري در5 مرحله صورت میگیرد بنابراین تشخیص این مراحل چه از جنبه تکثیر مصنوعی مولدین وحشی صید شده از دریا با هدف تولید بچه ماهی براي بازسازي ذخایر و چه از جنبه تکثیر مصنوعی و تولید بچه ماهی در مزارع با هدف تولید گوشت و مهمتر از آن استحصال خاویار از ماهیان پرورش یافته بسیار حائز اهمیت میباشد. از طرفی دیگر با توجه به اینکه سن بلوغ ماهیان خاویاري در مدت زمان طولانی تري نسبت به ماهیان دیگر میباشد و به علت ارزش بالاي خاویار مولدین ماده بسیار باارزشتر از مولدین نر بوده و اصولاً نگهداري و پرورش ماهیان نر مقرون به صرفه نمیباشد. مراحل رسیدگی جنسی ماهیان خاویاري را به 5 مرحله تقسیم بندي کرده اند، که بشرح ذیل میباشد:

مرحله یک رسیدگی جنسی :

از نظر ماکروسکوپی به شکل نوار سفید رنگ در هر دو جنس می باشند و تشخیص از طریق مشاهده امکان پذیر نمی باشد. در روش میکروسکوپی و تهیه بافت دیواره شیارهاي تخمدان در اثر تقسیم از یکدیگر جدا شده اند و ظهور سلولهاي اووگونی شروع شده است. تخمک هاي اولیه کوچک هستند و هر یک به قطر 50 میکرون و در بر گیرنده یک هسته بزرگ باکروماتین فشرده اند. در مرحله 1 رسیدگی جنسی در جنس نر غدد جنسی از بافت پیوندي و عروق خونی زیادي تشکیل شده سلول هاي اسپرماتوگونی بصورت گروهی قرار می گیرند. لایه باریک بافت پیوندي از مشخصه اي بارز آغاز کانال هاي غدد جنسی نر است.

تولید مثل Macroscopic observation at stage I
after gonadectomy

اسلاید یک

Macroscopic observation of testis at stage II
(Acipenser persicus)

اسلاید دو

اسلاید سه

Macroscopic observation of ovary at stage II

(Acipenser stellatus)

مرحله دو رسیدگی جنسی :

در جنس ماده : قطر 1 اووسیت ها به حدود 100 تا 250 میکرون می رسد از نشانه هاي بارز این مرحله می توان به پوشش ذخایر چربی در طرفین شکم و بخش هاي جانبی تخمدان و رشد ستیو پلاسمیک تخمکها اشاره نمود. طول این دوره بسیار طولانی می باشد و بستگی به شرایط خارجی محیط زندگی دارد.

مرحله 2 در جنس نر: بخش جنینی بیضه ها بزرگتر شده ( تقریبا 3/1 حجم غده ) وشامل کیست هاي تمایز یافته اي است که داراي اسپرماتوسیت هاي اولیه است. درجنس نر این مرحله طولانی ترین مرحله می باشد. از نظرماکروسکوپی مرحله 2 درجنس ماده لایه لایه است اما در نر بافت بیضه یک دست مشاهده میگردد.

مرحله سه رسیدگی جنسی :

مرحله 3 در جنس ماده از نظر ماکروسکوپی رنگ به سمت قرمز و نارنجی گرایش دارد. تفاوت این مرحله از 2 کاملاً قابل تشخیص است. تخمکها بخوبی قابل تمایزند و هسته و میکروپیل بطور وضوح دیده می شود. بافت چربی کاهش یافته و رنگدانه ها به رنگ خاکستري تشکیل می گردند. در مرحله 3 جنس نر اسپرم ها به شکل سرسوزن ته گرد و جدا از هم و به رنگ سفید دیده می شود. اسپرماتوسیت هاي اولیه، ثانویه و تقسیمات آنها شکل گرفته است.

اسلاید یک

Macroscopic observation of vary at stage III

(Acipenser persicus)

اسلاید دو

Macroscopic observation of testis at stage III

(Acipenser stellatus)

نولید مثل

Macroscopic observation of testis at stage IV

مرحله چهار رسیدگی جنسی :

مرحله 4 در جنس ماده قطب گیاهی و جانوري از هم قابل تمایزند. در این مرحله هسته از مرکز یاخته به سمت قطب جانوري تغییر وضعیت می دهد. زرده هاي دانه ریز در قطب جانوري و زرده هاي دانه درشت به همراه قطرات چربی در قطب گیاهی متمرکز می گردند. هسته یاخته را اصلاحاً زایشی یا germinal vesicle می نامند. که داراي تعداد زیادي هستک با دیواره کاملا تًکامل یافته می باشد. این مرحله خود شامل 3 قسمت A.B.C می باشد.

مرحله B بهترین زمان براي خاویار سازي و تزریق هورمون به منظور القاء تخم ریزي می باشد. زمان تزریق هورمون و القاء رسیدگی جنسی از روي ضریب GV محاسبه میگردد. مرحله 4 در جنس نر: سلولهاي جنسی به شکل سرسوزنی نیستند بلکه به حالت کشیده تري دیده می شوند. بیضه بزرگ و سفید رنگ دیده می شود تمامی حفره یا ازا اسپرماتوزوئیدهاي بالغ پرشده است. مرحله خروج تخمک و اسپرم را مرحله V می گویند. پس از این مرحله دوباره وارد مرحله 2 جنسی می شود که این یکی از روش هاي تشخیص است که مولد براي چندمین بار تخم ریزي کرده چون پس از اولین تخم ریزي دیگر مرحله 1 مشاهده نمی شود و مستقیماً وارد مرحله 2 جنسی می شود.

تولید مثل

Macroscopicobservation of ovary at stage IV

(Acipenser stellatus)

اسلاید یک

روش لاپراسکوپی

اسلاید دو

روش لاپراسکوپی

اسلاید سه

دستگاه لاپراسکوپی

در بسیاري از گونه ها ماهی نر و ماده به دلیل داشتن صفات ثانویه جنسی براحتی از یکدیگر قابل تشخیص اند. این وضعیت در دوران قبل از بلوغ و بالاخص در ماهیان پرورشی که در شرایط طبیعی و در دریا نبوده اند کمتر مشاهده میگردد. به این منظور از روشهاي متفاوتی براي تشخیص این مراحل استفاده میشود که بر مبناي روش کار به روشهاي تهاجمی نظیر خونگیري، تشخیصاز طریق بیو شیمیایی، کم تهاجمی نظیر لاپروسکوپی، بیوپسی، و غیر تهاجمی نظیر اولتراسونوگرافی و مورفولوژیکی اشاره نمود.

تولید مثل تاسماهیان